1. Anafartalar Mh. 1614 sk. No:5/7 - Manisa (22 Sultanlar Türbesi Sokağı)
Evinizde, işyerinizde ya da bir kafeteryada tek başınıza otururken bir an düşünün ve şimdi sıralayacağım sorulara cevap bulmaya çalışın:
“Evdeki kitaplığımda kitapları kalın ciltliden ince ciltliye sıralayarak mı yerleştiriyorum?”
“Elbise dolabında gömleklerimi düğmeli tarafları hep sağa ya da hep sola doğru gelecek şekilde mi asıyorum?”
“Cüzdanıma kağıt paraları 100 TL.’dan başlayıp 5 TL.’na kadar sıralayarak mı koyuyorum?”
Ben bu soruları tıp fakültesinde verdiğim derslerde takıntı hastalığı dersini anlatmaya başlarken öğrencilere soruyorum. Birçok öğrenci bu sorulara “Evet, ben de bu şekilde yerleştiriyorum, ben de bu şekilde sıralıyorum” diye cevap veriyor, sonra da bende de takıntı hastalığı mı var? diye soruyor.
Obsesif kompulsif bozukluğu ya da halk arasındaki adı ile takıntı hastalığı ile ilgili bu yazıya bu şekilde öğrencilere sorduğum sorular ile başlamamım nedeni insanların önemli bir kısmında bu şekilde takıntı anlamına gelebilecek olan davranışlar bulunmasıdır. Toplumumda titiz, temizliği çok seven, düzenli çok sayıda insan yaşıyor. Hepsinde takıntı hastalığı mı var? Elbette hayır. Obsesif kompulsif bozukluk nasıl bir ruhsal hastalık biraz tanıyalım.
Obsesyon dediğimiz takıntı düşünce insan beyninin ürettiği ancak kişi istemese de düşünmekten alıkoyamadığı, bir türlü zihninden uzaklaştıramadığı her türlü düşünce, hayal, dürtü ve fikirdir.
Örneğin ellerinin temiz olduğunu bildiği halde kirli olabileceği ile ilgili takıntı yani obsesyon en sık görülen obsesyonlardandır. Benzer şekilde bazı hastalarda da evden çıkarken sokak kapısını kilitlediğini bilmesine karşın “acaba kilitlememiş miyimdir? şeklinde kuşkuların olduğu takıntılar da çok sık görülür. Bu tür obsesyonlar tanımları gereği kişinin düşüncesine zorla ve istek dışı olarak gelir, kişi bunları zihninden uzaklaştıramaz ve şiddetli sıkıntı ve kaygı hisseder. Ardından katlanılması zor olan bı sıkıntı hissini gidermek için de bazı davranışlar yapar ve rahatlama hissi yaşar.
Yukarıdaki örnekten devam edecek olursak, ellerinin kirli olduğu şeklinde obsesyonu olan ve bu düşünceden sıkıntı hissi yaşayan hasta ellerini yıkayarak rahatlar. Obsesyonların neden olduğu sıkıntı hissini gidermeye ya da hafifletmeye yönelik bu yineleyici davranışlara kompulsiyon (takıntılı davranış) adı verilir. Ancak obsesif düşünceler yineleyici olduğu için bir süre sonra yeniden gelir ve yeniden sıkıntıya yol açar, hasta tekrar kompulsiyon davranışlarını yaparak rahatlama yolunu seçer.
| Obsesyon | Kompulsiyon | Örnek |
| Bulaşma Obsesyonları | Temizlik Ve Yıkama Kompulsiyonları | 48 yaşında evli 3 çocuklu kadın hasta, ev hanımı.4-5 yıldır sürekli olarak temizlik yaptığından, çamaşırları, kıyafetleri tekrar tekrar yıkadığından yakınıyor. Otomatik çamaşır makinesinde yıkayacağı çamaşırları önce akşamdan suya bastırıyor, ardından ardarda 3 kez ön yıkamalı programda yıkıyor, defalarca durulatıyor ve çamaşırları makineden çıkardıktan sonra da “deterjan kalmıştır” düşüncesi ile elde sudan geçiriyor. Bu olguda hastanın çamaşırların iyi yıkanmadığını, kirli ya da deterjanlı kaldığını düşünmesi obsesyon; bu düşüncenin neden olduğu sıkıntıyı gidermek için yaptığı yıkama, temizleme ve durulama davranışları dakompulsiyona örnektir. |
| Emin Olamama / Kuşkulanma Obsesyonları | Kontrol Kompulsiyonları | 37 yaşında erkek hasta. Her sabah çalıştığı fabrikaya gitmek için evden çıktığında evin kapısını kapatıp kilitlediği halde “Acaba açık kalmış mıdır?” düşüncesi ile iki sokak uzaktan tekrar geri dönüyor ve kapıyı kontrol ediyor. Bu olguda hastanın kapının açık kaldığını düşünmesi obsesyon; geri dönüp kontrol etmesi de kompulsiyona örnektir. |
| Simetri Ve Düzen Obsesyonları | Düzenleme / Sıralama Kompulsiyonları | 22 yaşında evli kadın hasta. Ev hanımı. Tüm zamanını evde temizlik yaparak, ortalığı toparlayarak geçiriyor. Duvarlara asılı bulunan tabloların düz olmasına, halıların saçaklarının ters dönmemiş olmasına, sehpa üzerindeki örtülerin tam ortada ve düzgün şekilde bulunmasına aşırı dikkat gösteriyor. En küçük düzensizlikte kontrol ediyor ve düzenliyor. Bu olguda hastanın söz konusu eşyaların düzenine dikkat ederek düzensizlikleri fark etmesi obsesyon; düzeltme ve düzenleme davranışlarını yapması da kompulsiyona örnektir. |
Yani obsesif kompulsif bozukluk yukarıdaki örneklerden de anlaşılacağı gibi zorla zihne giren, sıkıntı hissi yaratan obsesyonlar ve bunların yarattığı sıkıntı hissini gidermek üzere uygulanan kompulsiyonlardan ibaret bir ruhsal hastalıktır.
Obsesyon ve kompulsiyonlar bazı hastalarda zarar verme düşünceleri, cinsel konular ve bazen de günahkarlık ve din konularında da olabilir. Burada önemli olan her ısrarlı düşüncenin hastalık düzeyinde olmadığını dolayısı ile tedavi gerekmediğini anlamaktır. Hatırlayacağınız gibi bu yazının başında kendinize sormanızı rica ettiğim sorular vardı. Bu sorulara birçoğunuzun “Evet, ben de bu davranışları yapıyorum”” şeklinde cevap vermeniz muhtemel. Psikiyatrist gözü ile bu takıntılı davranışların tedavi gerektirip gerektirmediği noktası hastanın mesleki, ailevi yaşamında, eğitiminde ya da sosyal yaşamında ne derece bozulma ve aksama yarattığıdır. Yukarıdaki tabloda verilen örnekleri okudunuz. Sık sık temizlik yapan bir ev kadınının temiz ve titiz olması belki iyi bir özellik olarak görülebilir ancak evin elektrik, su ve deterjan masrafı diğer ailelerde yapılan masrafların kat ve kat üzerindeyse artık hastanın ve dolayısı ile ailesinin yaşamı hastalıktan dolayı etkilenmiş demektir ve tedavisi gerekir. Benzer şekilde her sabah kapısının kilitli olup olmadığını kontrol etmek için evine dönmek zorunda kalan ve bu nedenle sık sık fabrika servisini kaçırıp işine geç kalan ve dolayısı ile iş kaybı tehlikesi yaşayan bir işçinin yaşamı hastalıktan etkilenmiş demektir ve tedavisi gerekir.
Obsesif kompulsif bozukluk, tedavisi uzun süren ve çok düzenli ilaç kullanılması gereken bir ruhsal hastalıktır. Birçok hastada tedavi süresi 2-3 yıl sürer. İlaç tedavisi yanında obsesyon ve kompulsiyonlara yönelik uygulamaların yapıldığı terapi yöntemleri de yararlı olmaktadır.
.jpg)